Doğru orantı ve ters orantı, matematikte iki değişken arasındaki ilişkiyi ifade eden kavramlardır.

Doğru orantı, iki değişkenin birlikte artıp azaldığı durumu ifade eder. Yani bir değişkenin değeri artarken diğer değişkenin değeri de artar veya bir değişkenin değeri azalırken diğer değişkenin değeri de azalır. İki değişken arasındaki ilişki doğrusal olarak artan veya azalan bir eğilim gösterir. Doğru orantı, genellikle “y doğru orantılı x” şeklinde ifade edilir. Örneğin, bir arabanın hızı arttıkça geçen süre de artar. Bu durumda hız ve süre arasında doğru orantı vardır.

Ters orantı ise, iki değişkenin birlikte olduğunda birinin artarken diğerinin azaldığı veya birinin azalırken diğerinin arttığı durumu ifade eder. İki değişken arasındaki ilişki ters yönlüdür, yani bir değişkenin değeri artarken diğer değişkenin değeri azalır veya bir değişkenin değeri azalırken diğer değişkenin değeri artar. Ters orantı, genellikle “y ters orantılı x” şeklinde ifade edilir. Örneğin, bir tüpün içindeki su miktarı arttıkça, su seviyesi düşer. Bu durumda su miktarı ve su seviyesi arasında ters orantı vardır.

Doğru orantı ve ters orantı, matematiksel olarak orantılılık kavramını ifade eder. Orantılılık, değişkenler arasındaki ilişkiyi anlamamıza ve bir değişkenin değeri bilindiğinde diğer değişkenin değerini tahmin etmemize yardımcı olur.